عزیزان اینجا خانه است مدرسه نیست
امیرعلی برو توى اتاقت. نگین صداى تلویزیون را كم كن. این هفته جایى میهمانى نمى رویم. مگر به تو نگفتم برو توى اتاقت ایام امتحانات بچه هاست و در خانه ها شرایط فوق العاده برقرار است. بعضى پدر و مادرها اینقدر بى تفاوت و بى خبر از اوضاع بچه ها هستند كه نمى دانند در مدرسه فرزندشان چه مى گذرد و بعضى دیگر اینقدر قضیه را سخت گرفته اند انگار كه نمره هركدام از امتحانات قرار است در اضافه حقوق این ماه از درآمد خانواده لحاظ شود!
ارزش نمره
نخستین چیزى كه باید باور كنیم این است كه امتحان وارزشیابی، نمره تنها ابزارى است براى تقویت انگیزه مطالعه كه براى كوچك و بزرگ و دبستانى و دانشگاهى ثمربخش بوده است.
اما همیشه نمره ریاضى ،دیکته و علوم معرف واقعى اطلاعات علمى و سطح هوشى ما نیستند و به مراتب نشان دهنده میزان ارزشمندى شخصیتى و توانایى ها و استعدادهاى گوناگون ما نخواهند بود.
بى توجهى آسیب زا است
رها كردن فرزندان و بى توجهى به موفقیت ها و تلاش آنان مى تواند انگیزه شان را تضعیف كند. همان طور كه همراه بودن با برنامه هاى مدرسه و توجه و تقدیر از نمرات خوب و سپس پرسیدن از علت ضعف در بعضى نمرات دیگر مى تواند در ایجاد روند بهتر مؤثر باشد.
فشار و حساسیت آسیب زا تر است
گاه بسیار تلاش مى كنیم اما دریغا كه تلاش ما نتیجه عكس مى دهد. فرزندان اگر احساس كنند كه تحت فشار هستند در برابر یادگیرى مقاومت مى كنند. تأكید براى بیرون نیامدن از اتاق، ایجاد فشار و لجبازى مى كند. اصرار براى نمره ۲۰ و حساسیت نشان دادن روى نمره ها هم فشار دیگرى است كه فقط او را حساس، عصبانى و یا مضطرب مى سازد. از همه بدتر تكرار كلماتى مثل بخوان، بخوان فرد را در حالت بیزارى و مقاومت قرار مى دهد.
توانایى را تحسین كنیم
انسان ها مادامى كه احساس توانمندى و تأیید مى كنند براى رساندن خود به نتایج بهتر تلاش مى كنند و هیچ چیزى جاى این انگیزه قدرتمند درونى را نمى گیرد. پس فقط كافى است كه جلوى حركت این انگیزه قوى را نگیریم و با توصیه هاى نابجا خود تنظیمى فرد را كه بسیار به حالش سودمند است به دیگر تنظیمى و تلاش به خاطر این و آن ـ كه فرد را به سستى مى كشاند ـ تبدیل نكنیم.
حد تلاش فردى در یك درس نمره خوب و حد دیگرى بسیارخوب است، مهم تلاشى است كه فرد براى موفقیت خود انجام مى دهد. اگر مى خواهیم كمكى كرده باشیم گاهى ـ بدون تكرار مكرر ـ توانایى و تلاش فرزند را تحسین كنیم و به او بگوییم كه ارزش و شأن انسانى او با هیچ نمره اى محدود نمى شود و محبتى كه ما به او داریم ـ در هر حالتى ـ وصف ناشدنى است. این نوع نگاه به موضوع از ایجاد هرگونه اضطراب و مقاومت ناصحیح پیشگیرى مى كند.
كمك در برنامه ریزى صحیح
آنها به احساس موفقیت و توانایى احتیاج دارند اما ممكن است راه موفق شدن را ندانند.
براى استفاده بهینه از وقت بهتر است كه در ایام امتحانات استفاده از تلویزیون را با هماهنگى و موافقت خود بچه ها به حداقل برسانیم و محیط آرام تر و ساكت ترى را برایشان فراهم كنیم. رفت وآمدهاى خانوادگى را در این مدت تا حد امكان كم كنیم و از ایجاد جو تشنج روانى و نزاع و درگیرى به هر نحوى جلوگیرى كنیم.
به او یاد بدهیم كه براى آرام سازى ذهنى از پرداختن به افكار نگران كننده و غرق شدن در افكار مزاحم بر داشتن تمركز تمرین كند و اگر كارى هست كه انجام آن ذهنش را درگیر كرده ابتدا به انجام آن اقدام كند و یا روى برگه اى تمام مشغله هاى ذهنى را نوشته و سپس با خیال راحت به مطالعه عمیق بپردازید.
ساعتى مطالعه فعال
یك ساعت مطالعه فعال و عمیق بهتر از ساعت ها نشستن و درجا زدن است. براى داشتن مطالعه فعال باید ابتدا صفحاتى از درس را بخوانیم و سپس از خود سؤال كنیم كه این قسمت حاوى چه نكاتى بود. یعنى ما از خودمان امتحان مى گیریم و به خودمان تمرین مى دهیم. بعضى مطالب را با صداى بلندتر تكرار مى كنیم، بعضى را مى نویسیم و براى بعضى شعر و عبارتى را طراحى مى كنیم كه ربطى را بین آنها برقرار كند.
مسئله هاى حل شده را دوباره حل مى كنیم و با جواب قبلى مقایسه مى كنیم و براى طراحى مسئله هاى مشابه اعداد و شرایط را عوض مى كنیم.
فرصتى براى استراحت و عمق بخشى
هر وقت احساس خستگى و پر شدن ذهنى داشتیم وقت آن است كه با پرداختن به كارى دیگر به عمق بخشیدن به حافظه و ایجاد فضاى جدید كمك كنیم.
استفاده از طبیعت، انس ورزى با افراد خانواده، چند قدم راه رفتن، بستن چشم ها و نفس كشیدن هاى عمیق و آرام، خوردن میوه، عسل، مویز و خوراكى هاى كم كالرى و مقوى حافظه، انجام برنامه هاى لازم شخصى، كمك در كارهاى خانه و خانواده و پرداختن به نیایش و عبادت مى توانند از بهترین انواع آمادگى ذهنى باشند. پس از یك مقدار جابه جا شدن بدنى و آماده شدن دوباره به ادامه مطالعه در همان حوزه درسى یا دروس دیگر مى پردازیم.